Petrol and diesel prices सामान्य नागरिकांच्या दैनंदिन आर्थिक नियोजनावर सर्वाधिक प्रभाव टाकणारा मुद्दा म्हणजे इंधनाचे दर. पेट्रोल आणि डिझेलच्या किंमतीमध्ये होणारी प्रत्येक चढ-उतार घरगुती बजेट, व्यावसायिक खर्च आणि वाहतूक व्यवस्थेवर थेट परिणाम करते. या कारणामुळेच प्रत्येक व्यक्ती दिवसाची सुरुवात इंधनाचे दर पाहून करते, कारण त्यावरच त्यांच्या दिवसभराच्या खर्चाचे आराखडे तयार होतात.

दैनंदिन दर निर्धारण प्रक्रिया

भारतामध्ये प्रत्येक दिवशी पहाटे ६ वाजता इंधनाच्या किंमतीत सुधारणा केली जाते. ही प्रक्रिया विविध घटकांवर आधारित असते, ज्यामध्ये आंतरराष्ट्रीय कच्च्या तेलाचे भाव, केंद्र आणि राज्य सरकारचे कर, मूल्यवर्धन कर (VAT), तसेच परिवहन खर्च या सर्वांचा समावेश होतो. तेल कंपन्या या सर्व घटकांचा विचार करून दर ठरवतात आणि त्याची अधिकृत घोषणा करतात.

या दैनंदिन दर बदलामुळे वाहनधारकांना प्रत्येक दिवशी नवीन दरांची माहिती घ्यावी लागते. विशेषतः व्यावसायिक वाहनचालक, व्यापारी आणि दैनंदिन प्रवासी यांच्यासाठी ही माहिती अत्यंत महत्त्वाची असते.

महाराष्ट्रातील वर्तमान दर परिस्थिती

१३ जून २०२५ च्या दिवशी महाराष्ट्रातील प्रमुख शहरांमध्ये इंधनाचे दर खालीलप्रमाणे आहेत:

मुंबई – राज्याच्या आर्थिक राजधानीत पेट्रोलचा दर १०३.५० रुपये प्रति लिटर असून डिझेलचा दर ९०.०३ रुपये आहे. हे दर राज्यातील इतर शहरांच्या तुलनेत काहीसे कमी आहेत.

पुणे – IT हबमध्ये इंधनाचे दर मुंबईच्या जवळपास आहेत, परंतु किंचित जास्त असून पेट्रोल आणि डिझेलचे दर अनुक्रमे १०४ ते १०५ रुपयांच्या दरम्यान आहेत.

अहमदनगर – येथे पेट्रोलचा दर १०४.५९ रुपये तर डिझेलचा दर ९१.१२ रुपये प्रति लिटर आहे.

अकोला आणि अमरावती – विदर्भ प्रांतातील या शहरांमध्ये पेट्रोलचे दर अनुक्रमे १०४.६४ आणि १०४.८८ रुपये असून डिझेलचे दर ९१.१८ आणि ९१.४१ रुपये आहेत.

बीड – या शहरात सर्वाधिक दर दिसून येत असून पेट्रोल १०५.५० रुपये आणि डिझेल ९२.०३ रुपये प्रति लिटर आहे.

नाशिक, कोल्हापूर आणि औरंगाबाद – या शहरांमध्ये दर सामान्यतः १०४ ते १०५ रुपयांच्या दरम्यान स्थिर आहेत.

दर तपासण्याच्या आधुनिक पद्धती

आजच्या डिजिटल युगात इंधनाचे दर तपासण्यासाठी अनेक सोयीस्कर माध्यमे उपलब्ध आहेत. मोबाइल अॅप्लिकेशन्स आणि वेबसाइट्सच्या माध्यमातून कुठेही, कधीही दर तपासता येतात.

SMS माध्यमातून माहिती:

• इंडियन ऑइल: RSP <डीलर कोड> हा मेसेज ९२२४९ ९२२४९ वर पाठवा
• HPCL: HPPRICE <डीलर कोड> हा मेसेज ९२२२२ ०११२२ वर पाठवा
• BPCL: RSP <डीलर कोड> हा मेसेज ९२२३१ १२२२२ वर पाठवा

या सेवेचा फायदा घेण्यासाठी आधी जवळच्या पेट्रोल पंपाचा डीलर कोड शोधावा लागतो.

आंतरराष्ट्रीय घटकांचा प्रभाव

इंधनाच्या किंमती केवळ स्थानिक घटकांवरच अवलंबून नसतात. जागतिक स्तरावर अनेक घटक या दरांवर प्रभाव टाकतात:

कच्च्या तेलाचे आंतरराष्ट्रीय भाव: जागतिक तेल बाजारातील चढ-उतार थेट भारतीय बाजारावर परिणाम करते.

राजकीय अस्थिरता: तेल उत्पादक देशांमधील युद्धे, संघर्ष किंवा राजकीय तणाव यामुळे पुरवठा बाधित होतो.

अमेरिकन डॉलरचे मूल्य: आंतरराष्ट्रीय तेल व्यापार डॉलरमध्ये होत असल्याने डॉलरच्या चढ-उतारीचा परिणाम दरांवर होतो.

मागणी आणि पुरवठा: जागतिक मागणी आणि उत्पादनामधील असंतुलन यामुळे दरात फरक पडतो.

भविष्यातील दृष्टीकोन आणि पर्याय

सध्याच्या काळात इंधनाच्या दरांमध्ये काहीसा स्थिरता आली असली तरी, भविष्यात पुन्हा वाढ होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. यासाठी दीर्घकालीन उपायांचा विचार करणे आवश्यक आहे.

पर्यायी ऊर्जा स्रोत: सौरऊर्जा, पवनऊर्जा आणि इलेक्ट्रिक वाहने यासारख्या पर्यायांकडे वळणे गरजेचे आहे.

ऊर्जा बचत: दैनंदिन जीवनात ऊर्जेचा कार्यक्षम वापर करून खर्च कमी करता येतो.

सामुदायिक वाहतूक: सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्थेचा वापर वाढवून वैयक्तिक इंधन खर्च कमी करता येतो.

नागरिकांसाठी उपयुक्त सूचना

इंधनाच्या दरांमध्ये होणारे बदल हे अपरिहार्य आहेत, परंतु नागरिक काही काळजी घेऊन आपला खर्च नियंत्रणात ठेवू शकतात:

• नियमितपणे दरांची तपासणी करा
• स्थानिक पेट्रोल पंपांमधील दरांची तुलना करा
• आवश्यकतेनुसार इंधन भरा, साठवून ठेवू नका
• वाहनाची नियमित देखभाल करा जेणेकरून पेट्रोलचा वापर कमी होईल
• शक्य असल्यास सामायिक प्रवासाचा वापर करा

इंधनाचे दर हे आर्थिक नियोजनाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. दैनंदिन बदलत राहणाऱ्या या दरांची माहिती ठेवणे आणि त्यानुसार आपले नियोजन करणे आवश्यक आहे. भविष्यासाठी पर्यायी ऊर्जा स्रोतांकडे वळणे हाच स्थायी उपाय ठरू शकतो. तोपर्यंत अधिकृत स्रोतांकडून नियमित माहिती घेत राहणे आणि बचतीचे मार्ग अवलंबणे हेच श्रेयस्कर ठरेल.

---

अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून संकलित केली आहे. आम्ही या बातमीच्या १००% सत्यतेची हमी देत नाही. त्यामुळे कृपया काळजीपूर्वक विचार करून पुढील प्रक्रिया करावी. इंधन खरेदी करण्यापूर्वी नजीकच्या पेट्रोल पंपावर किंवा अधिकृत संकेतस्थळावर ताज्या दरांची खात्री करून घ्यावी. कोणत्याही आर्थिक निर्णयापूर्वी तज्ञांचा सल्ला घेणे उत्तम राहील.