monsoon Date मराठवाडा प्रांतातील शेतकरी बांधव सध्या मोठ्या संभ्रमात सापडले आहेत. गेल्या अनेक दिवसांपासून या भागात अनियमित हवामानाचे साक्षीदार होत आहे. एकीकडे वादळी वारे जोरात वाहत आहेत, तर दुसरीकडे आकाश ढगांनी व्यापले आहे. मधूनमधून होणारे पावसाचे थेंब शेतकऱ्यांना खरीप हंगामाच्या पेरणीविषयी संदिग्धतेत टाकत आहेत.

हे अनिश्चित वातावरण शेतकऱ्यांसाठी एक मोठे आव्हान बनले आहे. कारण खरीप हंगामाची पेरणी हा त्यांच्या वार्षिक उत्पादनाचा मुख्य आधार असतो. चुकीच्या वेळी पेरणी केली तर संपूर्ण हंगामाचे नुकसान होण्याची भीती त्यांना सतावत आहे.

हवामान तज्ज्ञांचे महत्त्वाचे मार्गदर्शन

हवामान विभागाच्या तज्ज्ञांनी शेतकऱ्यांना एक महत्त्वाचा इशारा दिला आहे. त्यांच्या म्हणण्यानुसार, खरा आणि विश्वसनीय मान्सून महाराष्ट्रात १४ जून तारखेनंतरच स्थापित होणार आहे. या आधी येणारा पाऊस मान्सूनी पाऊस नसून, इतर हवामानी कारणांमुळे होणारा आहे.

तज्ज्ञांनी स्पष्टपणे सांगितले आहे की, आतापर्यंत जो काही वर्षाव झाला आहे, त्याच्या आधारावर पेरणीचे काम करू नये. कारण हा पाऊस टिकाऊ नसून, यानंतर दुष्काळी परिस्थिती निर्माण होण्याची शक्यता आहे.

वेस्टर्न डिस्टर्बन्स – वाऱ्यांमागील खरे कारण

सध्या मराठवाडा भागात वाहत असलेले जोरदार वारे ‘वेस्टर्न डिस्टर्बन्स’ या हवामानी घटनेमुळे निर्माण होत आहेत. हे वारे मान्सूनी वाऱ्यांपेक्षा वेगळे असून, या वाऱ्यांमुळे योग्य ढगांची निर्मिती होत नाही. उलटपक्षी, या वाऱ्यांमुळे खऱ्या मान्सूनच्या आगमनात अडथळा निर्माण होतो.

वेस्टर्न डिस्टर्बन्समुळे वातावरणात अस्थिरता निर्माण होते. यामुळे हवामानाचे चक्र बिघडते आणि नैसर्गिक पावसाच्या प्रक्रियेत व्यत्यय येतो. शेतकऱ्यांनी या परिस्थितीत धैर्य राखून योग्य वेळेची प्रतीक्षा करणे आवश्यक आहे.

पेरणीसाठी आवश्यक पावसाचे प्रमाण

शेतकऱ्यांसाठी हे समजून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे की पेरणीसाठी किती पाऊस आवश्यक असतो. हवामान तज्ज्ञांच्या मते, खरीप पेरणी करण्यापूर्वी किमान १०० ते १५० मिलीमीटर पावसाचे प्रमाण आवश्यक असते. या पावसानंतर सातत्याने ५ ते ६ दिवस हलका पाऊस होणे गरजेचे असते.

या प्रक्रियेमुळे जमिनीत योग्य प्रमाणात ओलावा साठवला जातो. हाच ओलावा पिकाच्या वाढीसाठी मूलभूत आवश्यक घटक असतो. जर या ओलाव्याअभावी पेरणी केली तर बियाण्यांचे अंकुरण होत नाही आणि शेतकऱ्यांचे मोठे आर्थिक नुकसान होते.

खरीप पेरणीचा आदर्श कालावधी

कृषी तज्ज्ञांच्या संशोधनानुसार, १५ जून ते ३० जून हा कालावधी खरीप पिकांच्या पेरणीसाठी सर्वात योग्य मानला जातो. या कालावधीत मान्सून स्थिर होतो आणि नियमित पावसाची हमी मिळते. यामुळे पिकांच्या वाढीसाठी अनुकूल वातावरण तयार होते.

हवामान विभागाकडून नियमितपणे येणारे अपडेट्स पाहून पेरणीचे नियोजन करणे हा सर्वोत्तम पर्याय आहे. आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या मदतीने आता अधिक अचूक हवामान अंदाज मिळू शकतो, त्याचा फायदा शेतकऱ्यांनी उचलला पाहिजे.

मे महिन्यातील पावसाचे खरे स्वरूप

अनेक शेतकऱ्यांनी मे महिन्यात झालेल्या पावसाला मान्सूनी पाऊस समजून पेरणी केली होती. परंतु प्रत्यक्षात हा पाऊस अरबी समुद्रात निर्माण झालेल्या चक्रीवादळामुळे झाला होता. या पावसाचा मान्सूनशी कोणताही संबंध नव्हता.

या चुकीच्या निर्णयामुळे अनेक शेतकऱ्यांचे बियाणे वाया गेले आहे. कारण त्यानंतर पुन्हा दुष्काळी परिस्थिती निर्माण झाली आणि पिकांना आवश्यक पाणी मिळाले नाही. या अनुभवातून शिकून पुढच्या वेळी अधिक सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे.

यावर्षीच्या पावसाचा अंदाज

हवामान विभागाच्या प्राथमिक अंदाजानुसार, यावर्षी सरासरीपेक्षा किंचित कमी पावसाची शक्यता आहे. या परिस्थितीत प्रत्येक टप्प्यावर विवेकबुद्धीने निर्णय घेणे महत्त्वाचे ठरणार आहे. पाण्याच्या कमतरतेला तोंड देण्यासाठी पाणी बचतीच्या पद्धती अवलंबणे आवश्यक असेल.

शेतकऱ्यांनी पारंपरिक पाणी संधारण तंत्रांचा वापर करावा. शेतातील शेंडे, कुंड यांची दुरुस्ती करून पावसाचे पाणी साठवण्याची व्यवस्था करावी. यामुळे कमी पावसातही शेतीला आधार मिळेल.

सध्याच्या अनिश्चित हवामानाच्या पार्श्वभूमीवर शेतकऱ्यांनी धैर्य धरून योग्य वेळेची प्रतीक्षा करणे हितावह ठरेल. १४ जूननंतर खरा मान्सून येईपर्यंत पेरणीचे काम टाळणे योग्य राहील. हवामान विभागाच्या अधिकृत माहितीवर आधारित योजना करणे आणि आपापल्या भागातील कृषी सल्लागार यांच्याशी सल्लामसलत करणे फायदेशीर ठरेल.

शेतकऱ्यांनी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून नियमित हवामान अपडेट्स घेत राहावे. यामुळे योग्य निर्णय घेण्यात मदत होईल आणि अनावश्यक नुकसानापासून बचाव होईल.

---

अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून संकलित केली आहे. आम्ही या बातमीच्या १००% सत्यतेची हमी देत नाही. कृपया विचारपूर्वक आणि स्थानिक कृषी तज्ज्ञांचा सल्ला घेऊन पुढील कार्यवाही करा.