Heavy rain या वर्षी मान्सूनची सुरुवात अपेक्षेपेक्षा उशीराने होत असल्याने महाराष्ट्र राज्यातील शेतकरी बांधवांसह देशभरातील कृषक समुदाय चिंतेत आहे. सामान्यतः जून महिन्याच्या सुरुवातीपासून मान्सून सक्रिय होतो, परंतु यावर्षी त्याच्या आगमनात विलंब झाला आहे. जरी काही भागांमध्ये थोडासा पाऊस झाला असला तरी, एकूणच पावसाळ्याची व्यापक सुरुवात अद्याप झालेली नाही.
हवामानशास्त्रज्ञांचे विश्लेषण
भारतीय हवामान खाते आणि विविध हवामान संशोधन संस्थांच्या मते, या विलंबाचे मुख्य कारण बंगालच्या उपसागरातील हवामानी परिस्थिती आहे. समुद्रात मान्सूनी वादळे तयार होण्यासाठी आवश्यक असलेली वातावरणीय परिस्थिती निर्माण होण्यास विलंब झाला आहे. मान्सूनच्या सक्रियतेसाठी आवश्यक असलेले निम्न दाबाचे क्षेत्र अद्याप पूर्णपणे विकसित झालेले नाही.
हवामानशास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की, पुढील काही दिवसांत बंगालच्या उपसागरात आवश्यक वातावरणीय बदल घडून येतील. यामुळे मान्सूनी प्रणाली मजबूत होऊन पावसाळ्याला गती मिळेल. विशेषतः जून महिन्याच्या दुसऱ्या आठवड्यापासून परिस्थितीत सुधारणा होण्याची शक्यता आहे.
अपेक्षित पावसाचे वेळापत्रक
हवामान तज्ज्ञांच्या अंदाजानुसार, १२ ते १८ जून या कालावधीत मान्सूनच्या गतिविधीत लक्षणीय वाढ होईल. या काळात महाराष्ट्र, मध्य भारत आणि दक्षिण भारतातील राज्यांमध्ये पावसाचे प्रमाण वाढण्याची अपेक्षा आहे. विशेषतः १५ जूननंतर महाराष्ट्रात चांगल्या पावसाची शक्यता व्यक्त करण्यात आली आहे.
आंतरराष्ट्रीय हवामान संस्थांचे वेगवेगळे अंदाज असले तरी, बहुतेक तज्ज्ञ जून महिन्याच्या मध्यापासून शेवटपर्यंत मान्सूनी गतिविधी वाढण्याचा अंदाज वर्तवत आहेत. काही संस्था लवकर मान्सूनचा अंदाज वर्तवत आहेत, तर काही अजून थोडा विलंब होऊ शकतो असे सांगत आहेत.
राज्यातील विविध भागांवरील परिणाम
महाराष्ट्रातील कोकण पट्टी, मराठवाडा, विदर्भ, खानदेश या सर्व भागांमध्ये मान्सून सुरू झाल्यानंतर चांगला पाऊस होण्याची अपेक्षा आहे. कोकण पट्टीला सामान्यतः सर्वात आधी पाऊस मिळतो, त्यानंतर हळूहळू ते राज्याच्या अंतर्भागी पसरतो.
मुंबई महानगर क्षेत्रासह संपूर्ण कोकण पट्टीत जोरदार पावसाची अपेक्षा आहे. पुणे, नाशिक, औरंगाबाद, नागपूर या प्रमुख शहरांमध्येही चांगला पाऊस होण्याची शक्यता आहे. विशेषतः घाट भागात जास्त पावसाची अपेक्षा करण्यात येत आहे.
शेतकऱ्यांसाठी मार्गदर्शक सूचना
या परिस्थितीत शेतकरी बांधवांनी धैर्य ठेवून योग्य वेळेची वाट पाहावी. घाईत बियाणे पेरण्याची गरज नाही. पावसाची योग्य सुरुवात झाल्यानंतरच पेरणीचे काम हाती घ्यावे. मातीत पुरेशी ओलावा येईपर्यंत थांबावे.
खारीप हंगामातील पिकांसाठी योग्य वेळ येईपर्यंत धैर्य धरावे. भात, ज्वार, बाजरी, कापूस, सोयाबीन या प्रमुख पिकांची पेरणी पावसाळ्याची योग्य सुरुवात झाल्यानंतर करावी. जमिनीची योग्य तयारी करून ठेवावी जेणेकरून पाऊस पडताच लगेच पेरणीला सुरुवात करता येईल.
शेतकऱ्यांनी हवामान खात्याच्या अधिकृत माहितीवर लक्ष ठेवावे. स्थानिक कृषी विभागाच्या सल्ल्यानुसार कृती करावी. अफवांवर विश्वास न ठेवता तज्ज्ञांच्या मार्गदर्शनाचे पालन करावे.
इतर राज्यांवरील परिणाम
महाराष्ट्रासह केरळ, कर्नाटक, आंध्रप्रदेश, तेलंगणा, तामिळनाडू या राज्यांमध्येही मान्सूनची गतिविधी वाढण्याची अपेक्षा आहे. ईशान्य भारतातही पावसाचे प्रमाण वाढेल. काही भागांमध्ये जोरदार वादळांची शक्यता असल्याने हवामान खात्याने ‘पिवळा इशारा’ जारी केला आहे.
पश्चिम बंगाल, ओडिशा, झारखंड, बिहार या राज्यांमध्ये देखील मान्सूनी गतिविधी वाढण्याची अपेक्षा आहे. उत्तर भारतातील काही भागांमध्येही पावसाचे प्रमाण वाढू शकते.
पश्चिमेकडून येणाऱ्या वाऱ्यांची तीव्रता आणि दिशा यावर मान्सूनची सक्रियता अवलंबून असते. समुद्रातील तापमान, वातावरणीय दाब, पवन प्रवाह या सर्व घटकांचा मान्सूनवर परिणाम होतो. या वर्षी या घटकांमध्ये अपेक्षित बदल उशीराने होत आहेत.
अरबी समुद्र आणि बंगालच्या उपसागरातील तापमान वाढीमुळे वाष्पीभवन वाढते आणि यामुळे मान्सूनी वादळे निर्माण होतात. या प्रक्रियेस यावर्षी विलंब झाला आहे.
शेवटचे शब्द
जरी मान्सून उशीराने सुरू होत असले तरी, एकदा सुरुवात झाल्यानंतर चांगला पाऊस होण्याची अपेक्षा आहे. शेतकरी बांधवांनी निराश न होता तयारी ठेवावी. योग्य वेळी योग्य निर्णय घेऊन यशस्वी शेती करण्याची संधी मिळेल.
हवामान बदलाच्या या काळात अशा प्रकारचे बदल सामान्य आहेत. महत्त्वाचे म्हणजे धैर्य ठेवून वैज्ञानिक पद्धतीने शेती करणे. आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून पावसाळ्याचा अधिकतम फायदा घेण्याची तयारी करावी.
अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून घेण्यात आली आहे. ही बातमी १००% खरी आहे याची आम्ही हमी देत नाही. कृपया विचारपूर्वक आणि स्वतःच्या जबाबदारीवर पुढील प्रक्रिया करा. नेहमी अधिकृत हवामान खात्याच्या माहितीचा आधार घ्यावा.
