Bank Account New Rules आज या डिजिटल युगात बँकिंग सेवा आपल्या दैनंदिन जीवनाचा अविभाज्य भाग बनली आहे. प्रत्येक व्यक्तीसाठी बचत खाते असणे हे केवळ सोयीचे नाही तर अत्यावश्यक बनले आहे. तंत्रज्ञानाच्या विकासामुळे आज आपण घरबसल्या सर्व बँकिंग व्यवहार करू शकतो. परंतु या सुविधेचा योग्य उपयोग करण्यासाठी आपल्याला बचत खात्याशी संबंधित नियम आणि मर्यादा समजून घेणे आवश्यक आहे.

बचत खात्याचे आधुनिक महत्त्व

आर्थिक सुरक्षा

बचत खाते हे आपल्या पैशाचे सर्वात सुरक्षित ठिकाण आहे. घरात पैसे ठेवण्यापेक्षा बँकेत ठेवलेले पैसे चोरी, आग किंवा इतर अपघातांपासून सुरक्षित राहतात. बँकेत जमा केलेल्या रकमेवर भारतीय निक्षेप विमा आणि पतपुरवठा महामंडळाचे संरक्षण असते.

व्यवहारातील सुविधा

आजच्या काळात बचत खात्यामुळे आपण केवळ बँकेत जाऊनच नाही तर मोबाइल ॲप्लिकेशन, इंटरनेट बँकिंग, एटीएम यांच्या माध्यमातून २४ तास व्यवहार करू शकतो. पैसे पाठवणे, बिल भरणे, खरेदी करणे यासारख्या कामांसाठी आता रांगेत उभं राहण्याची गरज नाही.

व्याज मिळकत

बचत खात्यात जमा असलेल्या रकमेवर बँक व्याज देते. सध्या अनेक बँका ३ ते ४ टक्के वार्षिक व्याज देत आहेत. हे व्याज महागाईच्या तुलनेत कमी असले तरी हे एक अतिरिक्त आर्थिक फायदा आहे.

डिजिटल सुविधा

डेबिट कार्ड, क्रेडिट कार्ड, UPI, NEFT, RTGS यासारख्या आधुनिक सुविधा बचत खात्याच्या माध्यमातूनच मिळतात. ऑनलाइन शॉपिंग, बुकिंग, पेमेंट यासाठी हे सुविधा अत्यावश्यक आहेत.

रोख रक्कम जमा करण्याच्या नियम

भारतीय रिझर्व बँकेचे नियम

भारतीय रिझर्व बँकेने बचत खात्यात रोख रक्कम जमा करण्यासाठी काही विशिष्ट नियम ठेवले आहेत. हे नियम काळ्या पैशाचे व्यवहार रोखण्यासाठी आणि आर्थिक पारदर्शकता राखण्यासाठी आवश्यक आहेत.

वार्षिक मर्यादा

एका आर्थिक वर्षात (१ एप्रिल ते ३१ मार्च) जर एखादी व्यक्ती १० लाख रुपयांपेक्षा जास्त रोख रक्कम बचत खात्यात जमा करते, तर हे उच्च मूल्य व्यवहार (High Value Transaction) मानले जाते. अशा व्यवहारांवर विशेष लक्ष ठेवले जाते.

दैनिक मर्यादा आणि कायदेशीर बंधने

५० हजार रुपयांपेक्षा जास्त रोख रक्कम एका दिवसात जमा करताना पॅन कार्ड नंबर देणे आवश्यक आहे. जर पॅन कार्ड उपलब्ध नसेल तर फॉर्म ६०/६१ भरावा लागतो.

दोन लाख रुपयांपेक्षा जास्त रोख रक्कम एका दिवसात जमा केल्यास कलम २६९एसटी अंतर्गत दंड आकारला जातो. हा नियम काळ्या पैशाचे व्यवहार रोखण्यासाठी आहे.

आयकर नियम

आयकर कायद्याच्या कलम ११४बी अंतर्गत, जर एखादी व्यक्ती मोठ्या प्रमाणात रोख रक्कम जमा करत असेल, तर बँकांना आयकर विभागाला याची माहिती द्यावी लागते. हे नियम कर चुकवणूक रोखण्यासाठी आहेत.

किमान शिल्लक राखण्याचे नियम

ग्रामीण शाखा

ग्रामीण भागातील बँक शाखांमध्ये साधारणपणे १ हजार ते २ हजार रुपये किमान शिल्लक राखणे आवश्यक असते. हा दर बँकेनुसार बदलू शकतो.

अर्ध-शहरी शाखा

अर्ध-शहरी भागातील शाखांमध्ये २ हजार ते ३ हजार रुपये किमान शिल्लक राखणे आवश्यक असते. या भागात जीवनयात्रा खर्च जास्त असल्यामुळे किमान शिल्लक देखील जास्त आहे.

शहरी शाखा

शहरी भागातील बँक शाखांमध्ये ३ हजार ते ५ हजार रुपये किमान शिल्लक राखणे आवश्यक असते. शहरी भागात अधिक सुविधा उपलब्ध असल्यामुळे हा दर जास्त आहे.

महानगरीय शाखा

मुंबई, दिल्ली, चेन्नई, कोलकाता यांसारख्या महानगरांमधील शाखांमध्ये ५ हजार ते १० हजार रुपये किमान शिल्लक राखणे आवश्यक असते. महानगरांमध्ये जीवनयात्रा खर्च सर्वाधिक असल्यामुळे हा दर सर्वाधिक आहे.

किमान शिल्लक न राखल्यास परिणाम

जर किमान शिल्लक राखली नाही तर बँक दंड आकारते. हा दंड साधारणपणे १०० ते ५०० रुपये असतो. काही बँका किमान शिल्लक न राखल्यास खाते बंद करू शकतात.

बचत खाते निवडताना काय पाहावे

व्याज दर

विविध बँकांमध्ये वेगवेगळे व्याज दर असतात. सर्वोत्तम व्याज दर देणारी बँक निवडा.

सुविधा

मोबाइल ॲप्लिकेशन, इंटरनेट बँकिंग, एटीएम नेटवर्क यांसारख्या सुविधा पाहा.

सेवा शुल्क

विविध सेवांसाठी आकारण्यात येणारे शुल्क तपासा.

ग्राहक सेवा

चांगली ग्राहक सेवा देणारी बँक निवडा.

भारतीय रिझर्व बँक वेळोवेळी नियमांमध्ये बदल करत राहते. डिजिटल व्यवहार वाढत असल्यामुळे भविष्यात अधिक कडक नियम येण्याची शक्यता आहे.

बचत खाते हे आधुनिक जीवनाची गरज आहे. परंतु त्याचा योग्य उपयोग करण्यासाठी संबंधित नियम समजून घेणे आवश्यक आहे. नियमांचे पालन करून आपण कायदेशीर समस्यांपासून दूर राहू शकतो आणि बँकिंग सुविधांचा पूर्ण फायदा घेऊ शकतो.

---

अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लेटफॉर्मवरून घेण्यात आली आहे. आम्ही या बातम्या १००% सत्य असल्याची हमी देत नाही. कृपया काळजीपूर्वक विचार करून पुढील प्रक्रिया करा. कोणत्याही आर्थिक निर्णयापूर्वी आपल्या बँकेशी संपर्क साधा किंवा वित्तीय सल्लागाराचा सल्ला घ्या.