Children of construction workers महाराष्ट्रातील नोंदणीकृत बांधकाम कामगारांसाठी एक महत्त्वपूर्ण अपडेट समोर आली आहे. महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळाने अनेक मोठे बदल घडवून आणले आहेत. या बदलांकडे लक्ष न दिल्यास कामगारांना विविध योजनांचा लाभ मिळणार नाही, तसेच त्यांच्यावर कायदेशीर कारवाई होण्याचीही शक्यता आहे.

विशेषतः शिष्यवृत्ती योजनेमध्ये झालेले बदल अत्यंत महत्त्वाचे आहेत. सध्या सरकारने बोगस कामगारांविरुद्ध कठोर भूमिका घेतली आहे आणि त्यांच्यावर फौजदारी गुन्हे दाखल केले जात आहेत. या सर्व गोष्टींची तपशीलवार माहिती आणि खऱ्या कामगारांना कसे वाचावे याबद्दल या लेखामध्ये सविस्तर चर्चा करत आहोत.

नवीन योजनांची पुनः सुरुवात

महाराष्ट्र सरकारने बांधकाम कामगार योजनेअंतर्गत अनेक महत्त्वाच्या योजना पुन्हा सुरू केल्या आहेत. या योजनांमध्ये पेटी वाटप योजना, भांडी वाटप संच, उपयुक्त वस्तू वाटप संच, आर्थिक योजना, शैक्षणिक योजना आणि आरोग्य योजना यांचा समावेश आहे. ज्या कामगारांना आतापर्यंत या योजनांचा लाभ मिळाला नाही, त्यांना पुन्हा एकदा अर्ज करण्याची संधी मिळत आहे.

पेटी वाटप योजनेअंतर्गत जर एका घरामध्ये नवरा-बायको दोघेही नोंदणीकृत बांधकाम कामगार असतील तर त्यांना दोन वेगळे पेटी संच मिळतील. मात्र भांडी वाटप संचाच्या बाबतीत एका घरामध्ये फक्त एकच संच दिला जाईल, मग ते कुटुंबामध्ये दोघे कामगार असले तरी. उपयुक्त वस्तू वाटप संचासाठी अर्ज भरताना लक्षात ठेवावे की हा अर्ज कुठल्याही एजंटकडे भरता येणार नाही.

कामगारांना थेट तालुका सुधार केंद्र किंवा जिल्हा सुधार केंद्रामध्ये जाऊनच हा अर्ज भरावा लागेल. या योजनेसाठी आवश्यक कागदपत्रे आणि अर्ज भरण्याची संपूर्ण प्रक्रिया समजून घेणे आवश्यक आहे.

शिष्यवृत्ती योजनेतील महत्त्वाचे बदल

15 जून 2025 पासून नवीन शैक्षणिक वर्षासाठी शिष्यवृत्ती योजनेचे अर्ज सुरू झाले आहेत. 2025-26 या शैक्षणिक वर्षामध्ये नवीन वर्गामध्ये प्रवेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांना नवीन अर्ज भरावे लागतील. याआधी या योजनेचा लाभ घेतलेल्या कामगारांना प्रक्रिया माहीत असेल, पण नवीन अर्जदारांनी काही महत्त्वाच्या बाबींकडे लक्ष द्यावे. अर्ज भरताना बँक पासबुक अपलोड करताना कामगाराचेच बँक पासबुक वापरावे, विद्यार्थ्याचे नाही. विद्यार्थ्याचे आयडी कार्ड अपलोड करणे आवश्यक आहे आणि ते 100% अपलोड करावे लागेल. बोनाफाईड सर्टिफिकेट अत्यंत महत्त्वाचे आहे आणि त्यावर योग्य सब्जेक्ट लिहिले पाहिजे. बोनाफाईडवर स्पष्टपणे नमूद करावे की हे प्रमाणपत्र महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार योजनेअंतर्गत शिष्यवृत्तीसाठी आवश्यक आहे.

प्राथमिक शाळांमध्ये शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांना सब्जेक्ट असलेले बोनाफाईड मिळणे कठीण असू शकते, पण कॉलेज किंवा विद्यापीठामध्ये शिकणाऱ्यांना कॉम्प्युटर जनरेटेड बोनाफाईडवर सब्जेक्ट नक्कीच मिळेल. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे बोनाफाईड चालू शैक्षणिक वर्षाचे असले पाहिजे, अन्यथा अर्ज नाकारला जाईल. अर्ज भरण्यासाठी 31 मार्च 2026 पर्यंत वेळ आहे आणि या तारखेनंतर नवीन अर्ज स्वीकारले जाणार नाहीत.

अटल बांधकाम कामगार घरकुल योजना

2025-26 या वर्षामध्ये सर्व नोंदणीकृत आणि गरजू बांधकाम कामगारांसाठी अटल बांधकाम कामगार घरकुल योजना राबवली जाणार आहे. ही योजना शहरी आणि ग्रामीण दोन्ही भागातील कामगारांसाठी उपलब्ध असेल. शहरी भागातील कामगारांसाठी याला “अटल बांधकाम कामगार घरकुल योजना शहरी” असे नाव असेल, तर ग्रामीण भागातील कामगारांसाठी “अटल बांधकाम कामगार घरकुल योजना ग्रामीण” असे नाव असेल. शहरी भागातील कामगारांना एक अतिरिक्त सुविधा मिळेल. त्यांना जर रेडीमेड घर खरेदी करायचे असेल आणि त्यासाठी कर्ज घ्यायचे असेल, तर ते कर्ज देखील बांधकाम कामगार योजनेअंतर्गतच मिळवून दिले जाईल. अधिक माहितीसाठी कामगार जिल्हा सुधार केंद्र, तालुका सुधार केंद्र किंवा महा बीओसी या अधिकृत वेबसाइटवर भेट देऊ शकतात.

आवश्यक कागदपत्रे

बांधकाम कामगार योजनेअंतर्गत कुठल्याही योजनेसाठी अर्ज करताना काही मूलभूत कागदपत्रे आवश्यक असतात. पहिले आणि सर्वात महत्त्वाचे कागदपत्र म्हणजे व्हेरिफाईड बांधकाम कामगार स्मार्ट कार्ड. जुन्या पुस्तक स्वरूपातील कार्ड आता मान्य होणार नाही, फक्त पॅन कार्ड सारखे स्मार्ट कार्ड स्वीकारले जाईल. दुसरे महत्त्वाचे कागदपत्र म्हणजे महाराष्ट्रातील रहिवासी असल्याचा पुरावा आणि भारतीय नागरिकत्वाचा दाखला. तिसरे म्हणजे आधार कार्ड, जे अत्यंत महत्त्वाचे आणि अनिवार्य आहे. चौथे कागदपत्र म्हणजे पॅन कार्ड, जे बांधकाम कामगार क्षेत्रातील कोणत्याही योजनेसाठी आवश्यक आहे. पाचवे आणि शेवटचे महत्त्वाचे कागदपत्र म्हणजे रेशन कार्ड. रेशन कार्डावरून धान्य मिळत असो वा नसो, पण योजनेसाठी ते अनिवार्य आहे.

बोगस कामगारांविरुद्ध कारवाई

सरकारने अलीकडेच बोगस कामगारांविरुद्ध कठोर कारवाई सुरू केली आहे. अशा कामगारांविरुद्ध फौजदारी गुन्हे दाखल केले जात आहेत. खऱ्या कामगारांनी या समस्येपासून वाचण्यासाठी आपली सर्व कागदपत्रे व्यवस्थित ठेवावीत आणि योजनेच्या सर्व नियमांचे काटेकोरपणे पालन करावे. कुठल्याही प्रकारची चूक टाळावी आणि फक्त अधिकृत माध्यमांतूनच अर्ज करावे.

अर्ज प्रक्रिया आणि वेळमर्यादा

शिष्यवृत्ती योजनेसाठी कामगारांकडे आता फक्त आठ ते नऊ महिन्यांचा कालावधी आहे. या कालावधीत अर्ज भरून तो मंजूर करून घेणे आणि खात्यात पैसे जमा करून घेणे आवश्यक आहे. एकदा अर्ज नाकारला गेला तर पुन्हा अर्ज करण्यासाठी वेळ लागेल, त्यामुळे दोन ते तीन महिन्यांमध्येच अर्ज करण्याचा प्रयत्न करावा. जुलै महिन्यापर्यंत बहुतेक शाळा-कॉलेज सुरू झालेली असतील आणि विद्यार्थ्यांना आवश्यक कागदपत्रे मिळालेली असतील.

बांधकाम कामगार योजनेमध्ये झालेले हे बदल कामगारांच्या हितासाठी आहेत. योजनांची पारदर्शकता वाढवण्यासाठी आणि खऱ्या लाभार्थ्यांना योजनेचा लाभ मिळावा यासाठी हे बदल आवश्यक होते. कामगारांनी या सर्व बदलांची नोंद घेऊन त्यानुसार तयारी करावी. आवश्यक कागदपत्रे तयार ठेवावीत आणि वेळेत अर्ज करावेत.

शिष्यवृत्ती योजनेसाठी विशेष काळजी घ्यावी आणि चुकांपासून बचावे. सरकारच्या या योजनांमुळे कामगारांच्या जीवनमानात सुधारणा होईल आणि त्यांच्या मुलांना शिक्षणाचा योग्य लाभ मिळेल. घरकुल योजनेमुळे कामगारांना स्वतःचे घर मिळण्याचे स्वप्न साकार होईल. सर्व कामगारांनी एकत्रितपणे या योजनांचा फायदा उठवावा आणि आपल्या कुटुंबाच्या कल्याणासाठी या संधींचा सदुपयोग करावा.

---

अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून घेण्यात आली आहे. आम्ही या बातमीच्या 100% सत्यतेची हमी देत नाही. त्यामुळे कृपया विचारपूर्वक आणि सावधपणे पुढील कार्यवाही करा. कोणत्याही निर्णयापूर्वी अधिकृत सूत्रांकडून माहिती तपासून घेण्याची शिफारस करतो.