heavy rain in the state महाराष्ट्रात सध्या मान्सूनाचे अत्यंत असमान वितरण दिसून येत आहे. राज्याच्या एका भागात मुसळधार पाऊस कोसळत असताना, दुसऱ्या भागात पावसासाठी बारमाही प्रतीक्षा सुरू आहे. कोकण आणि पश्चिम घाटातील भागांमध्ये अतिवृष्टीची स्थिती निर्माण होत असली तरी मध्य महाराष्ट्र आणि मराठवाड्यातील शेतकरी अजूनही चांगल्या पावसाची वाट पाहत आहेत.
चार जुलैला या स्थितीत फारसा बदल होणार नाही आणि पावसाचे हेच असमान स्वरूप कायम राहणार आहे. या परिस्थितीमुळे राज्यातील कृषी क्षेत्रावर मिश्र परिणाम होत आहेत. कोकणातील भागांमध्ये अतिवृष्टीमुळे समस्या निर्माण होत असल्या तरी विदर्भातील काही भागांनाही चांगला पाऊस मिळत आहे.
गेल्या चोवीस तासांतील पावसाची स्थिती
मागील दिवसभरात कोकणी पट्टी आणि सह्याद्रीच्या डोंगराळ भागांमध्ये प्रचंड पावसाची बॅटिंग झाली आहे. रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग, रायगड, ठाणे या जिल्ह्यांमध्ये मुसळधार वर्षावमुळे सामान्य जनजीवन बाधित झाले आहे. त्याचबरोबर कोल्हापूरची घाटे, सातारा परिसर, पुणे घाट आणि नाशिकच्या डोंगराळ भागांमध्ये अतिमुसळधार स्वरूपाचा पाऊस झाला आहे.
अनेक ठिकाणी पावसामुळे रस्ते बंद झाले आणि वाहतूक विस्कळीत झाली. याच काळात विदर्भ, मराठवाडा आणि खान्देशातील बहुतांश भागांमध्ये केवळ हलके पावसाचे थेंब पडले. मात्र नांदेड जिल्ह्यात इतर भागांच्या तुलनेत पावसाचे प्रमाण किंचित अधिक होते. हे असमान वितरण राज्यातील पावसाची सध्याची मुख्य वैशिष्ट्ये ठरली आहे.
वातावरणातील सक्रिय प्रणालींचे विश्लेषण
सध्याच्या हवामानी परिस्थितीत अनेक महत्त्वपूर्ण घटक सक्रिय आहेत. मान्सूनचा मुख्य आस राजस्थान, मध्यप्रदेश आणि छत्तीसगडच्या मार्गाने पुढे सरकत आहे. छत्तीसगड आणि त्याच्या आसपासच्या भागावर चक्राकार वाऱ्यांची एक शक्तिशाली प्रणाली तयार झाली आहे. या प्रणालीच्या प्रभावामुळे मध्यप्रदेश आणि विदर्भाच्या सीमावर्ती भागांमध्ये पावसासाठी अनुकूल वातावरण निर्माण होत आहे.
त्यामुळेच या भागांमध्ये पावसाचा वेग वाढत चालला आहे. समुद्रावरील आर्द्रतेचे प्रवाह कोकणाकडे येत असल्याने तेथे सातत्याने पाऊस पडत आहे. या सर्व वातावरणीय घटकांमुळे राज्यात पावसाचे विभागणी होत आहे आणि काही भागांना भरपूर तर काही भागांना अपुरा पाऊस मिळत आहे.
यह भी पढ़े:
लाडकी बहीण योजनेचे 1500 रुपये जमा व्हायला सुरुवात, तुमचे पैसे जमा Ladki Bhaeen Yojana has
कोकण आणि घाटमाथ्यासाठी मुसळधार पावसाचे संकेत
आज चार जुलैला कोकण किनारपट्टी आणि पश्चिम घाटातील उंच भागांमध्ये पावसाचा सर्वाधिक जोर राहणार आहे. रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग, गोवा आणि कोल्हापूरच्या घाटी भागांमध्ये मुसळधार ते अतिमुसळधार पावसाची तीव्र शक्यता आहे. काही ठिकाणी तर अतिवृष्टीसारखी परिस्थिती निर्माण होऊ शकते. मुंबई, ठाणे, पालघर, रायगड, पुणे घाट आणि नाशिकच्या डोंगराळ भागांमध्ये मध्यम ते जोरदार पावसाचा अंदाज आहे. या परिस्थितीत सामान्य नागरिकांनी आणि स्थानिक प्रशासनाने विशेष सावधगिरी बाळगावी लागेल. पावसामुळे होणाऱ्या गैरसोयींसाठी तयारी ठेवावी लागेल. प्रवासी योजना करताना हवामानाची स्थिती लक्षात घ्यावी लागेल.
विदर्भ आणि उत्तर महाराष्ट्रातील पावसाचे स्वरूप
छत्तीसगडच्या वातावरणीय प्रणालीच्या प्रभावामुळे पूर्व विदर्भात पावसाचा वेग वाढणार आहे. नागपूर, चंद्रपूर, भंडारा, गोंदिया आणि गडचिरोली या जिल्ह्यांमध्ये अनेक ठिकाणी मध्यम ते जोरदार पावसाची अपेक्षा करता येते. त्याचबरोबर उत्तर महाराष्ट्रातील नंदुरबार, धुळे, जळगाव या जिल्ह्यांमध्येही पावसाचा चांगला दौरा लागेल.
विदर्भातील बुलढाणा, अकोला, अमरावती, वर्धा, यवतमाळ या जिल्ह्यांच्या उत्तरेकडील भागांमध्ये हलका ते मध्यम पाऊस होईल. या भागातील शेतकऱ्यांसाठी ही परिस्थिती फायदेशीर ठरेल कारण त्यांच्या पिकांना आवश्यक पावसाची पूर्तता होईल. विशेषतः खरीप हंगामातील पिकांसाठी हा पाऊस महत्त्वपूर्ण ठरेल. परंतु या भागांमध्येही पावसाचे वितरण समान राहणार नाही.
मध्य महाराष्ट्र आणि मराठवाड्यातील कोरड्या परिस्थिती
राज्यातील पर्जन्यछायेत असलेल्या मध्य महाराष्ट्र आणि मराठवाड्यात मोठ्या पावसाची दुर्लक्षिती सुरू आहे. छत्रपती संभाजीनगर, अहमदनगर, सोलापूर, धाराशिव, बीड, जालना, परभणी, लातूर, हिंगोली या जिल्ह्यांमध्ये मोठ्या पावसाची शक्यता फारच कमी आहे. त्याचबरोबर पुणे, सातारा, सांगलीच्या पूर्वेकडील भागांमध्येही पावसाची उणीव राहील. या भागांमध्ये पुढील पाच ते सहा दिवस अशीच कोरडी परिस्थिती कायम राहण्याची चिन्हे आहेत. केवळ काही ठिकाणी हलक्या पावसाचे तुकडे पडू शकतात परंतु बहुतांश भाग कोरडाच राहील. या परिस्थितीमुळे या भागातील शेतकऱ्यांच्या चिंता वाढत आहेत. खरीप पिकांसाठी आवश्यक पावसाची कमतरता जाणवत आहे आणि शेतकरी चिंतेत सापडले आहेत.
हवामान विभागाचे अधिकृत इशारे आणि सूचना
भारतीय हवामान विभागाने चार जुलै २०२५ साठी विविध जिल्ह्यांसाठी वेगवेगळे इशारे जारी केले आहेत. पुणे घाट, सातारा घाट आणि रायगड जिल्ह्यासाठी मुसळधार पावसाचा ‘ऑरेंज अलर्ट’ घोषित करण्यात आला आहे. हा अलर्ट म्हणजे या भागांमध्ये तीव्र पावसामुळे जनजीवन बाधित होण्याची शक्यता आहे. रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग आणि कोल्हापूर घाट परिसरासाठी ‘यलो अलर्ट’ जारी करण्यात आला आहे जो सावधगिरीचा संदेश देतो. हिंगोली आणि नांदेडमध्ये तुरळक ठिकाणी हलका ते मध्यम पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. उर्वरित महाराष्ट्रात कोणताही विशेष इशारा देण्यात आलेला नाही. नागरिकांनी या इशाऱ्यांचे काटेकोरपणे पालन करावे आणि आवश्यक खबरदारी घ्यावी.
भविष्यातील अपेक्षा आणि नियोजन
या असमान पावसाच्या स्थितीत विविध भागांनी वेगवेगळी तयारी करावी लागेल. कोकण आणि घाटमाथ्यावरील भागांनी पावसामुळे होणाऱ्या गैरसोयींसाठी पूर्वतयारी करावी. पाणी साचणे, रस्ते बंद होणे, वीज पुरवठा खंडित होणे यासारख्या समस्यांना तोंड द्यावे लागू शकते. विदर्भातील भागांनी पावसाचा योग्य वापर करून शेती कामांची नियोजना करावी.
मध्य महाराष्ट्र आणि मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांनी पर्यायी उपाययोजना करावी. पाणी संधारणाचे उपाय करावेत आणि कृत्रिम सिंचनाची व्यवस्था करावी. सरकारी यंत्रणेने या स्थितीवर लक्ष ठेवून आवश्यक त्या ठिकाणी मदत पुरवावी. हवामान अंदाजाचे नियमित अभ्यासन करून योग्य ती कार्यवाही करावी.
महाराष्ट्रातील सध्याची पावसाची परिस्थिती अत्यंत असमान आहे. काही भागांमध्ये अतिवृष्टी तर काही भागांमध्ये अनावृष्टीची स्थिती आहे. या परिस्थितीत प्रत्येक भागाने आपापल्या गरजेनुसार योग्य ती तयारी करावी. हवामान विभागाच्या सूचनांचे काटेकोरपणे पालन करावे आणि सावधगिरी बाळगावी. शेतकऱ्यांनी परिस्थितीनुसार आपली शेती योजना करावी आणि उपलब्ध पावसाचा भरपूर उपयोग करावा. या मान्सूनाचे असमान वितरण हे एक नैसर्गिक घटना आहे आणि त्याला अनुकूल होऊन आपली कामे करणे आवश्यक आहे.
अस्वीकरण: वरील माहिती आम्ही इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून घेतली आहे. आम्ही ही बातमी १००% खरी असल्याची हमी देत नाही. त्यामुळे कृपया सविचार विचार करून पुढील प्रक्रिया करा.
