Apply for crop insurance भारतीय शेतकरी हा नेहमीच निसर्गाच्या खेळावर अवलंबून असतो. खरीप हंगामात मान्सूनची अनिश्चितता, वेळेवर पाऊस न पडणे, कधी अति वर्षाव तर कधी दुष्काळी परिस्थिती, तुषारपात, गारपीट, आणि विविध प्रकारच्या कीटकांचा प्रादुर्भाव यामुळे शेतकऱ्यांची मेहनत पाण्यात जाते. या सर्व समस्यांमुळे पिकांचे मोठ्या प्रमाणावर नुकसान घडते आणि शेतकऱ्यांना भीषण आर्थिक संकटाला सामोरे जावे लागते.

या गंभीर समस्येचे निराकरण करण्यासाठी केंद्र सरकारने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे. ‘प्रधानमंत्री फसल बीमा योजना’ (PMFBY) या नावाने ओळखली जाणारी ही योजना शेतकऱ्यांसाठी एक संजीवनी ठरली आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश शेतकऱ्यांना नैसर्गिक आपत्तींपासून आर्थिक संरक्षण प्रदान करणे आहे.

योजनेची वैशिष्टे आणि फायदे

या अभिनव योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना अत्यंत कमी प्रीमियम दरात विमा संरक्षण मिळते. जेव्हा नैसर्गिक आपत्तींमुळे पिकांचे नुकसान होते, तेव्हा नुकसानभरपाईची रक्कम थेट शेतकऱ्याच्या बँक खात्यात जमा केली जाते. ही व्यवस्था खरीप, रब्बी आणि वार्षिक व्यावसायिक अशा सर्व प्रकारच्या पिकांसाठी लागू करण्यात आली आहे.

या योजनेचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे शेतकरी आता घरबसल्या ऑनलाइन पद्धतीने विमा करवू शकतो. यामुळे त्याचा वेळ, पैसा आणि श्रम या तिन्हींची बचत होते. पूर्वी कार्यालयीन चक्कर मारावे लागत होते, पण आता हे सर्व काम इंटरनेटच्या माध्यमातून शक्य झाले आहे.

ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया

योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी सर्वप्रथम https://pmfby.gov.in या अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्यावी. येथे ‘शेतकरी’ या श्रेणीत स्वतःची नोंदणी करावी लागते. नोंदणी करताना आधार क्रमांक, बँक खात्याची संपूर्ण माहिती आणि मोबाईल नंबर ही आवश्यक कागदपत्रे तयार ठेवावी लागतात.

नोंदणी पूर्ण झाल्यानंतर लॉगिन करून आपल्या भागातील शेती पिकांची निवड करावी लागते. उदाहरणार्थ, जर एखादा शेतकरी भात, सोयाबीन, मका, मूग, उडीद, बाजरी किंवा इतर कोणतेही खरीप पीक घेत असेल तर त्यानुसार योग्य निवड करावी.

आवश्यक कागदपत्रे

अर्जासोबत काही अत्यावश्यक कागदपत्रे अपलोड करावी लागतात. यामध्ये आधार कार्ड, 7/12 उतारा किंवा जमिनीच्या मालकीहक्काची कागदपत्रे, बँक पासबुकची प्रत, पासपोर्ट आकाराचा फोटो, आणि पेरणी केलेल्या पिकांची तपशीलवार माहिती यांचा समावेश आहे.

भाड्याने शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी विशेष तरतूद करण्यात आली आहे. त्यांना अधिकृत आणि नोंदणीकृत भाडेकरार तसेच जमीन मालकाची लेखी सहमती सादर करावी लागते. या व्यवस्थेमुळे भाडेकरू शेतकरीही या योजनेचा पुरेपूर लाभ घेऊ शकतो.

प्रीमियम दर आणि भुगतान

या योजनेची सर्वात आकर्षक बाब म्हणजे अत्यंत कमी प्रीमियम दर. खरीप हंगामातील अन्नधान्य आणि तेलबियांसाठी शेतकऱ्यांना केवळ २ टक्के प्रीमियम भरावा लागतो. हा प्रीमियम पीकाचा प्रकार आणि भौगोलिक क्षेत्रानुसार बदलू शकतो, परंतु तो नेहमीच परवडणारा असतो.

प्रीमियम भरल्यानंतर अर्जाची पावती डाउनलोड करून सुरक्षित ठेवणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. ही पावती नुकसान भरपाईच्या वेळी निर्णायक ठरते.

नुकसानभरपाई यंत्रणा

या योजनेची खरी ताकद म्हणजे त्याची नुकसानभरपाई यंत्रणा. जेव्हा नैसर्गिक आपत्तींमुळे पीक नुकसानीचे प्रमाण ठरावीक निकषांपेक्षा जास्त असते, तेव्हा शेतकऱ्याला थेट त्याच्या बँक खात्यात नुकसानभरपाई मिळते. ही रक्कम केंद्र सरकार आणि राज्य सरकार संयुक्तपणे प्रदान करतात.

या योजनेचा व्याप अत्यंत व्यापक आहे. कर्ज घेतलेल्या शेतकऱ्यांसाठी ही योजना अनिवार्य आहे, परंतु स्वतंत्र जमीनधारक आणि अधिकृत भाडेकरू शेतकरी स्वेच्छेने याचा लाभ घेऊ शकतात.

आधुनिक शेतीचा दृष्टिकोन

आजच्या काळात शेती ही केवळ पारंपरिक उत्पादनापुरती मर्यादित राहू शकत नाही. शेतीचे वैज्ञानिक व्यवस्थापन, जोखीम व्यवस्थापन आणि आर्थिक संरक्षण हे सर्व घटक तितकेच महत्त्वाचे आहेत. प्रधानमंत्री पीक विमा योजना या सर्व गरजांना उत्तर देते.

ही योजना शेतकऱ्यांना केवळ आर्थिक स्थैर्य देत नाही, तर बँकेचे कर्ज फेडण्यातही मदत करते आणि शेतीविषयक आत्मविश्वास निर्माण करते. जेव्हा शेतकऱ्याला माहित असते की त्याच्या मेहनतीला योग्य संरक्षण आहे, तेव्हा तो अधिक उत्साहाने आणि नाविन्यपूर्ण पद्धतींचा अवलंब करून शेती करू शकतो.

स्थानिक माहिती आणि मार्गदर्शन

प्रत्येक राज्य सरकार जिल्हाधिकारी स्तरावर विमाधारक पिकांची यादी प्रकाशित करते. शेतकऱ्यांनी आपल्या भागातील स्थानिक कृषी अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधावा किंवा pmfby.gov.in या पोर्टलवर जाऊन आपल्या जिल्ह्याच्या पिक यादीची संपूर्ण माहिती घ्यावी.

या योजनेमुळे शेतकरी समुदायाला एक नवीन आशेचा किरण दिसत आहे. नैसर्गिक आपत्तींचा सामना करण्यासाठी आता त्यांच्याकडे एक मजबूत आर्थिक ढाल आहे.

---

अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून घेण्यात आली आहे. आम्ही या बातमीच्या 100% सत्यतेची हमी देत नाही. कृपया विचारपूर्वक आणि योग्य तपासणी करून पुढील प्रक्रिया करावी.